در این مقاله قصد داریم به بررسی تنظیم فرمان بپردازیم. فرمان وسیله چرخاندن چرخ‌های اتومبیل به اطراف و در واقع پیچیدن خودرو به چپ و راست است. فرمان به عقیده همه رانندگان مهم‌ترین قسمت در هدایت اتومبیل است زیرا رانندگی و کنترل اتومبیل بدون داشتن نیروی محرکه و ترمز در شرایط خاص امکان‌پذیر است اما رانندگی بدون فرمان به هیچ وجهی میسر نیست. هنگامی که راننده غربیلک فرمان خودرو را به چپ یا راست می‌چرخاند این حرکت به‌وسیله قسمت انتهایی میل فرمان، دنده را حول محورش به راست یا چپ بسته به گردش چرخ فرمان، می‌گرداند.
محور این دنده به‌وسیله اهرم‌های مختلف به چرخ‌های جلو که چرخ‌های هدایت خودرو هستند حرکات دوگانه را به سمت چپ یا راست می‌دهند. سیستم فرمان در خودرو نهایت اهمیت را داشته و راننده می‌بایستی به نگهداری آن اهمیت ویژه‌ای دهد. در سیستم‌های فرمان هیدرولیک به‌جای اهرم‌ها و میله مارپیچ از پمپ هیدرولیک و جک‌های هیدرولیک استفاده می‌شود که ضریب امنیت و دقت را به طور چشم‌گیری بالا برده است.
همچنین در نسل جدید خودروها علاوه بر سیستم هیدرولیکی یک سیستم برقی نیز به آن اضافه شده است که شامل یک موتور برقی است و چرخاندن فرمان به‌وسیله راننده را سهولت می‌بخشد.
| برای تجربه خرید خودرو همسو با سبک زندگی خود صفحه خرید خودرو سوییچ را از دست ندهید. |
تنظیم فرمان چیست؟
تنظیم فرمان شامل هم راستا کردن دوچرخ جلو و همگام‌سازی آن با غربیلک فرمان است. ممکن است به این موضوع برخورد کرده باشید که فرمان را صاف گرفته‌اید اما خودروی شما مسیر مستقیم را طی نمی‌کند یا ممکن است احساس کنید که با رهاکردن فرمان خودرو به سمتی منحرف می‌شود. این علائم تنظیم نبودن فرمان را نشان می‌دهند عمل تنظیم فرمان بعد از مراجعه شما به تعمیرگاه توسط مکانیک انجام می‌شود. وی با بررسی چرخ‌های جلوی خودروی شما آنها را تنظیم می‌کند. به‌طورکلی عمل تنظیم فرمان با دو روش سنتی و مدرن انجام می‌شود.
در روش سنتی مکانیک با یک میله به طول فاصله دو دیواره داخلی لاستیک‌های جلو اقدام به تنظیم فرمان می‌کند تا دهانه چرخ‌های جلو از یکدیگر باز یا بسته نباشند و کاملاً موازی و هم‌راستای یکدیگر قرار گیرند. در روش مدرن نیز هدف از تنظیم کردن، مشابه روش سنتی است تنها تفاوت تنظیم فرمان مدرن این است که از سیستم لیزر برای این کار استفاده می‌کنند. به‌نحوی‌که مکانیک با قراردادن کیت‌های لیزری روی چرخ‌ها، زوایای آنها را بررسی کرده و با مانیتور کردن مقدار زوایا، آنها را تنظیم می‌کند. بدیهی است که این روش ضریب خطای کمتری نسبت به روش سنتی را دارد.
دلیل به‌هم‌خوردن تنظیم فرمان چیست؟
خودروها بر اثر استهلاک و استفاده زیاد دچار آسیب‌های مختلفی در جلوبندی خود می‌شوند. یکی از اصلی‌ترین این آسیب‌ها به‌هم‌خوردن زاویه چرخ‌ها است. همان گونه که گفته شد، اگر با خودروی خود در مسیری مستقیم حرکت می‌کنید اما غربیلک فرمان خودرو به‌صورت متقارن در وسط قرار ندارد شما شاهد علائم به‌هم‌خوردن زاویه چرخ‌ها و عدم تنظیم فرمان هستید.
اگر فرمان شما هنگام حرکت در مسیر مستقیم در وسط قرار ندارد به چندین علت است که یکی از آنها به‌هم‌خوردن زاویه چرخ‌ها است. این موارد شامل گزینه‌هایی است که احتمال آن در موارد ذیل می‌رود:
- به‌هم‌خوردن زاویه چرخ‌ها
- برخورد با لبه جدول
- تصادف شدید
- درست نبودن نسبت فرمان با تنظیم نادرست
- رفتن بر روی دست‌انداز یا چاله با سرعت زیاد
جالب است بدانید که در بعضی خودروها سیستم‌هایی مانند هشدار و همچنین کیسه‌های هوا ارتباط مستقیمی با تنظیم فرمان دارند.
اهمیت تنظیم فرمان
تنظیم فرمان تأثیر بسیار مهمی در کنترل اتومبیل مخصوصاً در سرعت‌های بالا و جاده‌ها دارد. تنظیم نبودن فرمان باعث ساییدگی لاستیک‌های جلو اتومبیل در مدت‌زمان کوتاهی می‌شود. برای درک بهتر اهمیت تنظیم فرمان بهتر است بدانید تنظیم نبودن فرمان می‌تواند باعث واژگون شدن اتومبیل در سرعت بالا حتی در یک مسیر مستقیم شود. در سرعت‌های پایین نیز تنظیم نبودن فرمان باعث سفت شدن فرمان در هنگام پیچیدن و مقاومت در برابر برگرداندن فرمان بعد از پیچ‌های تند می‌شود.
تأثیرات تنظیم نبودن فرمان در سرعت‌های پایین در اتومبیل‌هایی که دارای هیدرولیک فرمان نیستند بسیار محسوس است. اما در خودروهای دارای فرمان هیدرولیک تشخیص تنظیم بودن فرمان هنگام رانندگی نیاز به تجربه و حساسیت زیادی دارد.
| برای تجربه فروش خودرو بدون اتلاف وقت صفحه فروش خودرو سوییچ را از دست ندهید. |
تنظیم فرمان بهینه و تاریخچه آن
در اتومبیل‌های امروزی تنظیم بودن فرمان به معنی یکسان بودن اندازه دهانه جلو و عقب چرخ‌های جلو است. برای درک بهتر تصور کنید که هرکدام از چرخ‌های چپ و راست جلوی اتومبیل در دو محور جداگانه و بدون ارتباط به‌وسیله شاسی و جلوبندی به‌طرف جلو حرکت می‌کنند. در صورت تنظیم بودن فرمان باید روی یک خط موازی حرکت کنند و هیچ‌گاه به هم نزدیک یا از هم دور نشوند.
درگذشته ایده‌های بسیاری در مورد فاصله دهانه‌های چرخ در تنظیم فرمان وجود داشت به طور مثال بعضی از کارخانه‌های اتومبیل‌سازی پیشنهاد داده بودند که دهانه جلوی چرخ‌ها نسبت به دهانه عقب بین ۳ تا ۸ میلیمتر بسته به نوع اتومبیل، بسته‌تر باشد. زیرا تصور می‌کردند با بالارفتن سرعت دهانه چرخ در اثر فشار به همان اندازه باز خواهد شد.
با پیشرفت دستگاه‌های کنترل و تست اتومبیل و قراردادن سنسورهای متعدد در پیست‌های آزمایشی کارخانه‌های اتومبیل‌سازی، مشخص شد که این تصور در مورد اتومبیل‌های دیفرانسیل جلو با جلوبندی سالم کاملاً اشتباه است. در مورد اتومبیل‌های دیفرانسیل عقبی که جلوبندی معیوبی از نظر طراحی دارند نیز نمی‌توان مقدار بازشدن دهانه جلوی چرخ‌ها را به‌صورت استاندارد پیش‌فرض تعیین کرد زیرا این فاصله باتوجه‌به سرعت و شتاب اتومبیل دائماً در حال تغییر است.
زمان نیاز به تنظیم فرمان
در شرایط معمولی بهتر است سالیانه یک‌بار برای کنترل تنظیم فرمان به تعمیرگاه مراجعه کنید. در شرایط غیرعادی مانند عبور از جاده‌های خاکی با دست‌اندازهای زیاد افتادن چرخ در جوی آب یا چاله عمیق و یا برخورد لاستیک اتومبیل به جدول‌های کنار کوچه و خیابان ممکن است فرمان اتومبیل از تنظیم خارج شده و نیاز به تنظیم فرمان داشته باشد. ساده‌ترین روش تشخیص به‌هم‌خوردن تنظیم فرمان توجه به حالت قرارگیری غربیلک فرمان است.
غربیلک فرمان اتومبیل باید در مسیرهای صاف بزرگراه‌ها کاملاً صاف و تراز باشد. کوچک‌ترین تغییر در تنظیم فرمان اتومبیل باعث تغییر در وضعیت غربیلک فرمان می‌شود البته کج بودن غربیلک همیشه نشان تنظیم‌نکردن فرمان نیست زیرا ممکن است تعمیرکار جلوبندی هنگام تنظیم فرمان اتومبیل به وضعیت تراز بودن غربیلک توجه نکرده باشد. یکی دیگر از علائم تنظیم نبودن فرمان اتومبیل کشیدن فرمان است. کشیدن فرمان انواع گوناگونی دارد و باتوجه‌به نوع اتومبیل و شکل سمت تنظیم بودن فرمان متفاوت است.
فرمان اتومبیل ممکن است به چپ یا راست بکشد و یا تمایل به حرکتی به سمتی که فرم آن متمایل است داشته باشد برای مثال ممکن است اگر فرمان را کمی به یک سمت بچرخانید تمایل به رفتن به آن سمت در صورت ثابت نگاه‌داشتن فرمان داشته باشد که به این حالت در اصطلاح گیج بودن فرمان می‌گویند. کشیدن فرمان به معنی مقاومت فرمان به حرکت مستقیم است و تمایل انحراف آهسته بعد از رهاکردن فرمان به معنای تنظیم نبودن فرمان نیست.
به طور مثال در ایران به دلیل شیب اندک جاده به سمت راست انحراف آهسته اتومبیل به سمت راست، بعد از رهاکردن فرمان به معنی اشکال در تنظیم فرمان نیست و نمی‌توان انتظار داشت که اتومبیل بعد از رهاکردن فرمان در یک مسیر طولانی در خط صاف حرکت کند.
سخن آخر
به دلیل اهمیت کنترل تنظیم فرمان این کار را به شخص مجرب و متخصصی بسپارید. توجه داشته باشید که داشتن دستگاه برای تنظیم فرمان نه‌تنها ضروری نیست بلکه به دلیل دشواری و نیاز به‌دقت بالا در نصب نشانگرهای دستگاه روی چرخ امکان بروز خطا هنگام تنظیم با دستگاه وجود دارد.
| برای اطلاع از قیمت روز خودرو صفحه قیمت خودرو صفر سوییچ را از دست ندهید. |
البته دستگاه‌های پیشرفته‌ای که در مراکز معاینه فنی وجود دارند بسیار دقیق و قابل‌اطمینان هستند که متأسفانه به دلیل قیمت بسیار بالا در تعمیرگاه‌های شخصی دیده نمی‌شوند. به طور خلاصه تنظیم فرمان یک اندازه‌گیری ساده است که در صورت مهارت تعمیرکار به‌وسیله ابزاری ساده و به طور دقیق انجام‌پذیر است.
بیشتر بخوانید
نظرات