شاتون چیست؟ فرقی نمی‌کند که به‌عنوان تعمیرکار خودرو فعالیت می‌کنید یا راننده خودرو سواری هستید. شناخت قطعات اساسی خودرو و وظیفه آن‌ها در درک هر چه بهتر مکانیزم‌های حرکت خودروهای سواری تأثیر بسزایی دارد. Connecting Rod که در فارسی به آن شاتون گفته می‌شود، نوعی اهرم است. تبدیل حرکت خطی پیستون‌ها به حرکت چرخشی توسط این اهرم انجام می‌شود. با همین جمله کوتاه مشخص می‌شود که شاتون نقش کلیدی را در خودرو ایفا می‌کند. در ادامه با ما همراه باشید تا بررسی کنیم که شاتون چیست و چگونه عمل می‌کند.
وظیفه شاتون چیست؟
شاتون عضوی از پیشرانه یا موتور در خودروها به شمار می‌رود. پیستون‌ها درون سیستم پیشرانه به طور دائمی در حال حرکت رفت و برگشتی هستند. نیروی مورد نیاز برای این حرکت رفت و برگشتی در اثر احتراق درون محفظه احتراق موتور تأمین می‌شود. اما این حرکت خطی رفت و برگشتی برای به حرکت درآوردن خودرو به تنهایی کفایت نمی‌کند. در همین راستا تجهیزی دیگر به نام شاتون در موتور تعبیه شده است که از یک سو به پیستون متصل است.
با حرکت خطی پیستون شاتون نیز به حرکت در می‌آید. نکته مهم این است که شاتون از طرف دیگر به میل‌لنگ متصل است. حرکت میل‌لنگ چرخشی است. بنابراین شاتون در اینجا نقش واسطه‌ای را ایفا می‌کند که حرکت خطی پیستون را به حرکت چرخشی میل‌لنگ تبدیل می‌کند.
| برای تجربه خرید خودرو همسو با سبک زندگی خود صفحه خرید خودرو سوییچ را از دست ندهید. |
مشخصات ظاهری شاتون چیست؟
بعد از این که بررسی کردیم وظیفه شاتون چیست، نوبت به آن می‌رسد که کمی با ساختمان این قطعه آشنا شویم. اگر به ساختمان یک شاتون نگاه کنید کاملا شبیه به یک اهرم است. دو دهانه حلقوی در دو سر شاتون وجود دارد که یکی از آن‌ها بزرگ‌تر از دیگری است. دهانه بزرگ‌تر به میل‌لنگ متصل می‌شود و دهانه کوچک‌تر به پیستون وصل است. اتصال بین شاتون و میل‌لنگ از طریق یک یاتاقان برقرار می‌شود. برای اتصال بین شاتون و پیستون نیز قطعه کوچکی به نام گژن پین به کار می‌رود.
نکته مهمی که در اینجا وجود دارد، مربوط به ضربه‌های متعدد و دائمی است که به شاتون وارد می‌شود. این ضربات متعدد علاوه بر فشار بسیار زیادی که به این قطعه وارد می‌کند، باعث تجمع تنش‌های خستگی در این قطعه می‌گردد و در نتیجه این اتفاق عملا شاتون در معرض آسیب‌های جدی قرار دارد. راه‌حل این مشکل در خصوص شاتون چیست؟
باید ساختمان این قطعه با استحکام فوق‌العاده بالایی طراحی شود تا بتواند در برابر این ضربه‌ها مقاومت کند. معمولا شاتون را از جنس فولاد می‌سازند. عملکرد صحیح و دقیق شاتون صرفا محدود به خود آن نمی‌شود. در صورتی که شاتون به هر دلیلی دچار آسیب شود، پیشرانه خودرو در معرض شدید‌ترین آسیب‌ها قرار می‌گیرد. این مسئله طبیعتا می‌تواند هزینه‌های بیشتری را برای خودرو در پی داشته باشد.
انواع شاتون چیست؟
نوآوری‌هایی که در طراحی سیستم‌های پیشرانه موتورها توسط خودروسازی‌های مختلف رخ می‌دهد، منجر به ایجاد تغییراتی در ساختار شاتون‌ها نیز شده است. شاید بپرسید انواع شاتون چیست؟ در حال حاضر سه نوع شاتون وجود دارد که عبارت‌اند از:
1. شاتون موازی
مرسوم‌ترین مدل شاتون که روی موتورهای خطی سوار می‌شود، شاتون موازی است. این شاتون ساختمان ساده‌ای دارد که با استفاده از یاتاقان متحرک به میل‌لنگ متصل می‌شود.
2. شاتون ضربدری
در شاتون ضربدری یاتاقان‌های متحرک به شیوه‌ای متفاوت از شاتون موازی نصب می‌شوند. به‌گونه‌ای که یاتاقان متحرک یکی از شاتون‌ها روی شاتون روبه‌رویی سوار می‌شود و یاتاق شاتون مجاور روی میل‌لنگ سوار می‌گردد. در نتیجه شاتون دوم در بخش انتهایی ساختار دو شاخه پیدا می‌کند.
3. شاتون لولایی
شاتون لولایی رو موتورهای V شکل نصب می‌شود. در این مدل شاتون‌هایی که روبه‌روی یکدیگر قرار دارند، به واسطه همدیگر روی میل‌لنگ سوار می‌شوند. به این ترتیب که شاتون اول به وسیله یاتاقان متحرک روی میل‌لنگ سوار می‌شود و در ادامه یک پین به عنوان رابط بین شاتون دوم و اول عمل می‌کند.
| برای تجربه فروش خودرو بدون اتلاف وقت صفحه فروش خودرو سوییچ را از دست ندهید. |
نقش طول شاتون در افزایش دور موتور
وقتی طول شاتون بیشتر می‌شود، نیاز آن به حرکت طولی برای انتقال قدرت به میل‌لنگ به مراتب کاهش پیدا می‌کند. در نتیجه قدرت موتور افزایش می‌یابد. این در حالی است که در عین حال دور موتور نیز روند نزولی به خود می‌گیرد. اما زمانی که طول شاتون کوتاه‌تر باشد، نیروی منتقل شده به میل‌لنگ به دلیل هدر رفن نیرو در اثر رفت‌وآمد بیشتر، کاهش پیدا می‌کند.
منظور از شاتون زدن خودرو چیست؟
یکی از اصطلاحاتی که معمولا در بین تعمیرکاران خودرو معروف است و زیاد تکرار می‌شود، عبارت شاتون زدن خودرو است. در ادامه بحث شاتون چیست، بد نیست که نگاهی به این اصطلاح پرتکرار بیندازیم. واقعیت این است که اصطلاح شاتون زدن زمانی به کار می‌رود که شاتون خودرو در اثر ضربه‌های متعددی که از سوی پیستون به آن وارد شود، کاملا آسیب می‌بیند و دیگر نمی‌توان از آن استفاده نمود.
علائم خراب شدن شاتون چیست؟
یکی از نکات مهمی که در بحث شاتون چیست باید مطرح کنیم، ناظر به علائم خراب شدن این تجهیز است. اگر بتوان علائم خراب شدن شاتون را شناسایی کرد، می‌توان جلوی تحمیل هزینه‌های سنگین به خودرو را گرفت. هر چند شناسایی خراب شدن شاتون کار چندان راحتی نیست و نیاز به تخصص و تجربه بالا دارد، اما با این وجود راه‌هایی برای شناسایی این مسئله وجود دارد.
معمولا صدای تق تق و خارج از عرفی که از خودرو در زمانی که به تازگی روشن می‌شود و موتور هنوز سرد است، ساطع می‌شود نشانه جدی برای خراب شدن شاتون است. در صورتی که روغن‌ریزی در خودرو مشاهده می‌کنید نیز باید حتما نسبت به خراب شدن شاتون حساس شوید. خیلی به ندرت پیش می‌آید که قطعات فلزی شاتون نیز در اثر فشار زیاد به بیرون از موتور پرت شود.
اما واقعیت این است که حتی تعمیرکاران خودروها نیز برای تشخیص قطعی خرابی شاتون‌ها باید موتور خودرو را باز کنند. واقعیت این است که تعمیر شاتون نیز کار تخصصی است که هزینه‌های زیادی را به همراه دارد.
اصلی‌ترین عوامل خراب شدن شاتون چیست؟
معمولا قطعات موتور خودروها از با کیفیت‌ترین متریال‌های فلزی موجود در بازار طراحی می‌شوند که استحکام و پایداری بالایی دارند. شاتون نیز از این قضیه مستثنا نیست. اما به هر ترتیب برخی عوامل وجود دارند که موجب خرابی قطعات موتور نیز می‌شوند. در این قسمت قصد داریم بررسی کنیم که اصلی‌ترین عوامل خراب شدن شاتون چیست:
- در اثر تصادف‌های شدیدی که جلوبندی خودرو به کلی آسیب می‌بیند، احتمال خراب شدن شاتون نیز وجود دارد.
- گاهی اوقات اتصالات بین شاتون، پیستون و میل‌لنگ را به درستی تنظیم نمی‌کنند که این مسئله موجب آسیب رسیدن به شاتون می‌شود.
- در صورتی که علاقه زیادی به حرکت با سرعت بالا دارید و اهل هیجان هستید باید بدانید که دنده معکوس کشیدن ناگهانی در سرعت‌های بالا باعث آسیب رسیدن به شاتون می‌شود.
- فرآیند احتراق غیرعادی در موتور باعث می‌شود که شدت ضربه‌های پیستون به شاتون بسیار بالاتر از حد معمول شود و در نتیجه موجب خراب شدن شاتون می‌گردد.
- روغن‌ریزی در خودرو باعث می‌شود که روانکاری اتصالات شاتون در خودرو با مشکل مواجه شود که احتمال خرابی آن را بالا می‌برد.
| برای اطلاع از قیمت روز خودرو صفحه قیمت خودرو صفر سوییچ را از دست ندهید. |
کلام پایانی
در این مقاله به طور مفصل بررسی کردیم که شاتون چیست و چه نقشی در سیستم پیشرانه خودرو دارد. همچنین مهم‌ترین نکته‌ای که به عنوان راننده خودرو باید در خصوص شاتون بدانید، علائم خرابی آن است که در این مقاله بحث کاملی در این زمینه انجام دادیم. حتمل مسئله خرابی شاتون را جدی بگیرید. بی‌توجهی به این مسئله منجر به خسارات بسیار سنگینی به خودرو می‌شود که جبران آن بعضا هزینه‌های سنگینی را به بار می‌آورد.
بیشتر بخوانید
مقایسه رانا پلاس و پژو پارس سال
نظرات