در دنیای خودروسازی امروز، گیربکس اتوماتیک به عنوان یک نماد از پیشرفت فناوری و ارتقاء تجربه رانندگی شناخته می‌شوند. این گیربکس‌ها به خاطر صرفه‌جویی در مصرف سوخت، کارکرد بهتر در شرایط متنوع و رانندگی آسان‌تر، به سرعت در حال جایگزینی گیربکس‌های دستی در بیشتر خودروها هستند. با توجه به تمایل رو به افزایش مشتریان به استفاده از تکنولوژی‌های نوین و نیاز به راحتی در ترافیک‌های شهری، پیش‌بینی می‌شود که تا سال‌های آینده، گیربکس‌های اتوماتیک به طور کامل جای گیربکس‌های دستی را بگیرند و این تغییر به تحولی بزرگ در صنعت خودروسازی دنیا، به خصوص در ایران منجر خواهد شد.

فروش

کاربرد گیربکس چیست؟

هر خودرویی برای حرکت نیازمند یک محرک است که نیروی این محرک توسط موتور تامین می‌شود. حال این نیروی تولید شده باید به دیفرانسیل و چرخ‌ها منتقل شود تا خودرو حرکت کند. وظیفه انتقال نیرو از موتور به دیفرانسیل توسط گیربکس انجام می‌شود.

گیربکس از چرخ دنده‌هایی با نسبت‌های کوچک و بزرگ تشکیل شده که با اتصال آن‌ها به یکدیگر، قدرت زیاد در آستانه حرکت (در دنده یک) و سرعت بالا (در دنده 5) را برای خودرو ایجاد می‌کنند.

فرق گیربکس دستی و اتوماتیک

در واقع ساز و کار گیربکس‌های اتوماتیک از جهاتی با نمونه دستی مشابه است. اتوماتیک بودن یک گیربکس به این معنا نیست که دیگر تعویض دنده‌ای وجود ندارد، بلکه تعویض دنده توسط گیربکس به صورت خودکار صورت می‌گیرد و نیاز به تعویض دستی توسط راننده ندارد.

اولین گیربکس اتوماتیک در چه سالی اختراع شد؟

در دهه‌ی 1930، ابتکارات جدیدی در صنعت خودروسازی به وجود آمد که موجب تغییرات چشمگیری در تجهیزات خودروها شد. شرکت جنرال موتورز در این دوران با فناوری‌های نوینی که در زمینه خودرو داشت، به مرحله‌ای جدید در صنعت خودروسازی رسید. در این میان، فردی به نام اسکار اچ بانکر، اولین گیربکس اتوماتیک را اختراع کرد. نتیجه این ابتکار، گیربکس “Hydra-Matic” بود که توسط جنرال موتورز در سال‌های 1930 معرفی و از سال 1940 به بعد در خودروها به کار گرفته شد. این اختراع، تغییری کلیدی در سبک رانندگی ایجاد کرد، که آسانی و راحتی رانندگی را در پی داشت.

انواع گیربکس اتوماتیک

انواع گیربکس اتوماتیک

شاید نام‌هایی مانند AT، DCT، CVT و AMT در پشت خودروها به چشمتان خورده باشد. این عبارات مرتبط به گیربکس‌های اتوماتیک مختلفی است که در خودروها به کار می‌روند. هر یک از این گیربکس‌ها دارای ویژگی‌ها و عملکردهای منحصر به فردی هستند که در تجربه رانندگی و عملکرد خودرو تأثیر گذارند. در ادامه، قصد داریم به بررسی کامل این گیربکس‌ها و مزایا و معایب آن‌ها بپردازیم.

گیربکس های سیاره‌ای خورشیدی (AT) 

این نمونه از گیربکس‌ خودکار یکی از رایج‌ترین نوع دنده‌های اتوماتیک است. در این مدل از گیربکس‌ها معمولاً توان و قدرت موتور توسط چرخ‌دنده‌های سیاره‌ای خورشیدی منتقل می‌شود. سیستم کلاچ اتوماتیک آن‌ها هیدرولیکی و دارای سیستم کنترلی است. این نوع گیربکس مورد استفاده در خودروهای 206 ، 207 ، پارس اتوماتیک و همچنین خودروهای اچ سی کراس و هایما S7 است.

گیربکس AT

مزایای گیربکس AT 

  • رانندگی راحت و بی دردسر
  • تعویض نرم و بی سروصدای دنده‌ها
  • شروع بدون تاخیر حرکت
  • هزینه تعمیر مناسب‌تر با وجود پیچیدگی‌های بیشتر نسبت به گیربکس‌های CVT و DCT

معایب گیربکس AT

  • بیشترین اتلاف انرژی در میان انواع گیربکس
  • مصرف سوخت بالاتر از گیربکس‌های دنده‌ای، CVT و DCT
  • هزینه ساخت بالاتر از دیگر گیربکس‌ها
  • هزینه تعمیرات بیشتر نسبت به گیربکس‌های دنده‌ای

 

گیربکس‌های(Automated Manual Transmission) AMT 

این نوع از گیربکس‌ راحتی و سهولت رانندگی را به ویژه در ترافیک‌های شهری برای راننده به ارمغان می‌آورند، در حالی که پیچیدگی و هزینه بالای گیربکس‌های اتوماتیک را ندارند.

در واقع این نوع از سیستم‌های انتقال قدرت، همان گیربکس‌های دستی هستند که عمل کلاچ‌گیری و تعویض دنده در آن‌ها به وسیله یک مجموعه الکترونیکی و مکانیکی صورت می‌پذیرد. مهم‌ترین مزیت این گیربکس‌ها، ارزان‌تر بودن و ساده‌تر بودن ساختار آن‌ها در مقایسه با بقیه گیربکس‌های اتوماتیک است. همچنین به دلیل مشترک بودن بیشتر قطعات آن با گیربکس‌های دستی، هزینه تعمیرات کمتری نسبت به سایر گیربکس‌های اتوماتیک دارند.

البته ناگفته نماند که این نوع گیربکس‌ها به دلیل لختی بسیار بالا در هنگام تعویض دنده، عملکرد نامطلوبی داشته و از لحاظ رضایتمندی مشتری در رده بسیار پایین‌تری نسبت به سایر گیربکس‌های اتوماتیک قرار دارند.

خودروهایی که در ایران از این گیربکس بهره می‌برند می‌توان به برلیانس h220 و ام وی ام 110 اشاره کرد .

گیربکس AMT

مزایای گیربکس AMT 

  • حذف سامانه پدال کلاچ و عدم نیاز به تعویض دستی دنده‌ها در مقایسه با گیربکس‌های منوال
  • هزینه تعمیرات پایین‌تر و وزن کمتر نسبت به گیربکس‌های اتوماتیک دارای مبدل گشتاور و همچنین گیربکس‌های CVT
  • افزایش نسبی طول عمر کلاچ نسبت به سامانه دستی به دلیل عملیات کلاچ‌گیری هوشمند
  • مصرف سوخت کمتر نسبت به گیربکس‌های دستی

معایب گیربکس AMT

  • دقت عمل و نرمی کمتر تعویض دنده نسبت به سایر گیربکس‌های اتوماتیک

 

فروش

گیربکس‌های CVT (Continuously Variable Transmission) 

CVT به معنای جعبه دنده ضریب متغیر است. این گیربکس‌ اولین‌ بار توسط شرکت نیسان استفاده گردید و به تدریج مورد استقبال سایر خودروسازان قرار گرفت. در سيستم‌های انتقال قدرت پیوسته، قابليت تغيير نسبت دنده بدون استفاده از چرخ دنده‌هاي درگير وجود دارد.

در رايج ترين نوع گیربکس CVT، انتقال نیرو توسط دو پولی مخروطی شکل و یک تسمه فلزی یا پلیمری که پولی‌ها را به هم متصل می‌نماید، صورت می‌گیرد. در این نمونه از گیربکس‌های اتوماتیک، نسبت دور موتور به‌ صورت بی‌نهایت طراحی ‌شده است. به طور ساده‌تر، تعویض دنده به صورت کاملا سریع و متناوب انجام می‌شود و هیچ نوع شوک یا حتی تغییراتی مثل کاهش یا افزایش دور موتور وجود ندارد.

این نوع گیربکس در خودروهایی نظیر هایما S5، ام وی ام ۵۵۰، جک S3، نیسان جوک و نیسان تیانا استفاده شده است.

گیربکس CVT

مزایای گیربکس CVT

  • انتقال بهینه نیرو
  • مصرف سوخت پایین
  • ساختار ساده گیربکس
  • وزن کمتر این گیربکس نسبت به سایر گیربکس‌ها
  • تعویض نرم‌تر و یکنواخت دنده

معایب گیربکس CVT

  • عملکرد پر صدا در دور موتورهای بالا
  • محدودیت در شتاب‌گیری
  • کندی در تعویض دنده‌های معکوس
  • نامناسب برای رانندگی اسپرت به دلیل به کارگیری محدود این گیربکس ( خودروهای خانوادگی و اقتصادی برای رانندگی آرام )

فروش

 

گیربکس دوکلاچه DCT

امروزه گیربکس‌های DCT یکی از متفاوت‌ترین نوع دنده‌اتوماتیک‌هاست که مخفف dual- clutch Transmission  است. این مدل گیربکس‌ها معمولاً ویژگی‌هایی شبیه به دنده‌های اتوماتیک و گیربکس‌های دستی دارند به همین دلیل به آن‌ها گیربکس نیمه اتوماتیک گفته می‌شود.

در حقیقت طراحی گیربکس‌های اتوماتیک DCT به‌صورت دو کلاچه هستند؛ یعنی رانندگان می‌توانند در زمان استفاده از این نوع گیربکس‌های اتوماتیک دو کلاچ متفاوت را به کار ببرند. بر همین اساس این مدل دنده‌های DCT را می‌توان گیربکس نیمه اتوماتیک نامید. این مدل گیربکس‌های اتوماتیک نمونه‌ای از دنده‌های دستی بدون کلاچ هستند که با نام‌های دیگری مثل گیربکس دستی خودکار هم‌ معرفی می‌شوند.

البته فراموش نکنید که اتصال هرکدام از این دو کلاچ در طراحی انواع دنده اتوماتیک DCT به‌صورت سیستم‌های زوج و فرد قرارگرفته‌اند. همین امر توانسته طرز کار این مدل گیربکس‌های اتوماتیک را از دنده‌های دستی جدا کند.

این ویژگی باعث تعویض سریع‌تر دنده می‌شود. میانگین تعویض دنده‌ در این گیربکس حدود ۸ میلی‌ثانیه است که از هر نوع دیگر سریع‌تر است. برای اینکه بهتر زمان تعویض دنده این گیربکس را درک کنید تصور کنید که متوسط زمان پلک زدن بین 300 تا 400 میلی‌ثانیه است!

این نوع گیربکس در خودروهایی نظیر تالیسمان، رنو کپچر، جک S5، پژو ۲۰۵، آئودی R8 و اشکودا مورد استفاده قرار گرفته اند .

گیربکس DCT

مزایای گیربکس دو کلاچه DCT

  • شتاب بهتر نسبت به خودروهای اتوماتیک عادی
  • عملکرد نرم و روان با حذف شوک های ناگهانی
  • مصرف سوخت پایین به دلیل عدم وقفه در هنگام تعویض دنده
  • فراهم کردن امکان تغییر دنده توسط راننده

معایب گیربکس DCT

  • هزینه تعمیر و نگهداری بالا
  • هزینه نصب و استفاده بالا
  • دوام کمتر نسبت به گیربکس‌های CVT

 

جمع بندی

گیربکس‌های اتوماتیک به دلیل تعویض دنده خودکار توسط گیربکس، گزینه مناسبی برای افرادی است که در شهرهای شلوغ زندگی می‌کنند و تعویض دنده و کلاچ‌گیری در ترافیک برای آنها آزار دهنده است. با این حال، فراموش نکنید که گیربکس‌های اتوماتیک نیاز به مراقبت بیشتری دارند و هزینه‌های تعمیر و نگهداری به مراتب بالاتری نسبت به نمونه‌های دستی دارند.

از جمله مزایای گیربکس‌های اتوماتیک می‌توان به سهولت و راحتی در رانندگی در شرایط شلوغی، عدم نیاز به تعویض دنده و کلاچ‌گیری، و کاهش خستگی راننده در ترافیک اشاره کرد. همچنین، در ترافیک شهری و مسیرهای کوتاه، این گیربکس‌ها عملکرد بهتری دارند و به راننده اجازه می‌دهند تمرکز بیشتری بر رانندگی و ترافیک داشته باشند.

برای اطلاع از جدیدترین مقالات سوییچ، در کانال تلگرام ما عضو شوید: برای عضویت کلیک کنید

فروش

 

سوالات متداول

  • گیربکس کوییک اتوماتیک از کدام نوع است؟

کوییک اتوماتیک از گیربکس CVT بهره می‌برد. به طور کلی این گیربکس کیفیت قابل قبولی دارد و در بیشتر خودروها عملکرد خوبی از خود نشان داده؛ اما نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد این است که با توجه به پیشرانه نسبتاً ضعیف کوییک و همچنین تجربه رانندگان، عملکرد نامطلوب و شتاب کمی در این خودرو شاهد هستیم.

اگر به دنبال خودرویی هستید که شتاب خوب و هیجان رانندگی بالایی را تجربه کنید، نمونه اتوماتیک این خودرو چندان مناسب شما نیست.

 

  • کدام یک از گیربکس‌های اتوماتیک شتاب بهتری به خودرو می‌دهند؟

در بین گیربکس‌هایی که اشاره کردیم، مدل CVT کمترین شتاب و مدل دوکلاچه DCT بیشترین شتاب را در بین دیگر مدل‌ها دارند.

گیربکس DCT به دلیل وجود کلاچ دوگانه و دنده‌های زوج و فرد، تعویض دنده به صورت همزمان از زوج به فرد صورت می‌گیرد. همین امر باعث می‌شود که تقریبا هیچ تاخیری در تعویض دنده متوجه نشوید و این موضوع، شتاب چشمگیری برای خودرو به همراه دارد.

البته این نکته را هم مدنظر داشته باشید که هزینه نگهداری این نوع گیربکس از مدل‌های دیگر بالاتر است.

 

  • فرق گیربکس دوکلاچه خشک با تر چیست؟

گیربکس‌های DCT با کلاچ خشک از طریق اصطکاک دو سطح می‌توانند نیرو را انتقال دهند. به عبارت دیگر، کلاچ خشک با هوا در تماس است و نیازی به محیط ایزوله ندارد. این نوع گیربکس بدون استفاده از روغن عمل می‌کند، به همین دلیل به نام “خشک” شناخته می‌شود. از طرف دیگر، این نوع کلاچ به دلیل اصطکاک بیشتر، سر و صدا و گرمای بیشتری نسبت به کلاچ‌های تر دارد. از طرفی به خاطر نبود روغن، اتلاف انرژی نیز ندارد.

سیستم عملکردی کلاچ‌های تر به گونه‌ای طراحی شده است که صفحات کلاچ در یک سیال روان‌کاری شده حرکت می‌کنند و به طور کلی، درون یک محیط اشباع شده از روغن غرق می‌شوند. از روغن در کلاچ‌های تر به منظور بهبود و نرم‌تر کردن قطعات استفاده می‌شود. گیربکس تر مزایای بیشتری از جمله سر و صدای کمتر، تولید گرمای کمتر و بازده بهتر نسبت به خشک دارد؛ اما هزینه ساخت و نگهداری آن نیز بیشتر است.

 

همچنین بخوانید:  8 مورد از مشکلات رایج گیربکس اتوماتیک