مقدمه
یکی از مهم‌ترین اقداماتی که برای بهبود عملکرد خودرو انجام می‌شود، فیلرگیری است. همانطور که می‌دانیم در صورتی که جسمی در معرض حرارت قرار گیرد، منبسط می‌شود و افزایش قطر، حجم و طول پیدا می‌کند. این قانون برای قطعاتی که در داخل موتور خودرو تعبیه شده‌اند نیز صدق می‌کند. هنگامی که موتور داغ می‌شود، تمامی قطعات آن منبسط می‌شوند. البته هنگام طراحی خودرو این میزان از انبساط محاسبه می‌شود. یکی از قطعاتی که انبساط در اثر گرما در آن اتفاق می‌افتد و روی کارایی موتور تاثیر زیادی می‌گذارد، سوپاپ‌های خودرو است.
| اگر به دنبال فروش خودرو هستید اینجا کلیک کنید. |
منظور از فیلرگیری چیست؟
هنگام طراحی سوپاپ ها، کارخانه مورد نظر با توجه به جنس سوپاپ و ضریب انبساطی که دارد، فاصله مناسبی را برای سوپاپ‌ها در نظر می‌گیرد. این فاصله (لقی) کمک می‌کند تا در صورت انبساط، فضای کافی بین سوپاپ‌ها وجود داشته باشد و باز و بسته شدن سوپاپ به راحتی صورت پذیرد. بدیهی است که اگر این فاصله وجود نداشته باشد، قطعات منبسط شده، فشار زیادی هنگام حرکت بهم وارد می‌کنند. این فشار زیاد با مرور زمان باعث فرسایش قطعات و تاب برداشتن آن‌ها می‌شود. مقدار این فاصله توسط شرکت سازنده به طور دقیق اعلام می‌شود. اندازه‌گیری و تنظیم این فاصله با فیلر انجام می‌شود.
عمل فیلرگیری با کمک فیلر که یک وسیله از جنس فلز است انجام می‌گیرد. سختی فیلر باید از سختی قطعاتی که در استکانی سوپاپ به کار رفته‌اند، کمتر باشد. همانطور که می‌دانیم، سوپاپ‌ها در موتورهای مختلف به شکل‌های مختلفی قرار می‌گیرند. به همین منظور، نوع و اندازه فیلرگیری در هر موتور با دیگری می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال در موتورهایی که میل سوپاپ به سطح استکانی سوپاپ ضربه وارد می‌کند، برای انجام فیلرگیری، باید فاصله‌ای که بین بادامک و سطح استکانی سوپاپ وجود دارد را اندازه گیری کرد. البته توجه داشته باشید که بادامک در این حالت باید کاملا به سمت پایین قرار گرفته باشد. از سویی دیگر در موتورهایی که برای باز و بسته شدن سوپاپ از اسبک استفاده می‌شود، نوع فیلرگیری متفاوت است. برای فیلرگیری این گونه پیشرانه‌ها باید ابتدا اسبک خودرو را در حالت قیچی قرار دهید به طوری که فنر آن کاملا فشرده شود، سپس فاصله اسبک مقابل را تا سوپاپ فیلر کنید. توجه داشته باشید که عددی که برای فیلر سوپاپ هوا در نظر گرفته می‌شود، باید همواره از سوپاپ دود کمتر باشد.
فیلرگیری چه اهمیتی دارد؟
زمان دقیقی که سوپاپ خودرو باز و بسته می‌شود، در موتورهای چهار زمانه اهمیت بالایی دارد، به طوری که تاثیر مستقیم روی عملکرد موتور خودرو می‌گذارد. در صورتی که خلاصی سوپاپ کم باشد، نشانگر این است که سوپاپ دیر بسته می‌شود از سویی دیگر اگر خلاصی سوپاپ زیاد باشد نیز نشانگر این است که سوپاپ دیرتر از حد معمول باز می‌شود. در هر صورت هر دو اتفاق باعث کاهش کارکرد بهینه خودرو شده و علاوه بر آن که راندمان خودرو را پایین می‌آورند، باعث ایجاد صدای زیاد هنگام روشن بودن موتور می‌شوند. هنگامی که سوپاپ بسته می‌شود، خلاصی سوپاپ کمک می‌کند تا سوپاپ کاملا در محل درست خود قرار بگیرد و نیروی حاصل از احتراق موتور از محفظه خارج نشود. در حالی که کم یا زیاد بودن خلاصی باعث هدر رفتن انرژی حاصل از احتراق و نشت آن به بیرون می‌شود. به همین دلیل شاهد داغ کردن موتور به ویژه در سربالایی‌ها خواهیم بود.
علائم نشان‌دهنده نیاز به فیلرگیری
در زمان‌های گذشته شاهد انجام فیلرگیری خودروها به صورت دوره‌ای بودیم. این امر به دلیل آن بود که از آلیاژهای مرغوبی در قسمت نشیمنگاه سوپاپ و سایر قطعات مربوط به آن (میل تایپیت، انگشتی) استفاده نمی‌شد.
اما در زمان حال حاضر، در طراحی اتومبیل‌های امروزی، بسیاری از قطعات جانبی مربوط به سوپاپ حذف شده‌اند. علاوه بر آن، کیفیت آلیاژهایی که برای ساخت سرسیلندر استفاده می‌شود نیز افزایش یافته است. به همین دلیل خودروهای امروزی در شرایط عادی، نیاز به فیلرگیری ندارند.
البته اتومبیل‌های گازسوز از این قاعده مستثنا هستند. بنابراین اگر خودرو شما گازسوز است یا از سوخت دیزل استفاده می کند و یا در شرایط عادی عملکرد مناسبی ندارد، باید فیلرگیری انجام دهید. علاوه بر آن اگر سرسیلندر را باز کردید و اقدام به تعویض سوپاپ‌ها نمودید، لازم است تا فیلرگیری پایه انجام دهید. علاوه بر آن، مدتی بعد از فیلرگیری پایه، به ازای هر هزار کیلومتر رانندگی با خودرو، باید مجدد فیلرگیری انجام شود.
برای چه خودروهایی باید فیلرگیری انجام شود؟
در بسیاری از خودروها به جای فیلر، شیم وجود دارد. شیم گیری این گونه خودروها توسط تراشکار متخصص انجام می‌شود. اما خودروهای بسیاری نیز وجود دارند که به جای شیم، فیلر دارند و نیاز به فیلرگیری در آن‌ها وجود دارد.
خودروهایی که فیلر دارند شامل موارد زیر هستند.
- کلیه خودروهای پراید تا مدل سال 1392
- تمامی مدل‌های نیسان، مزدا، پیکان، دوو ماتیز، پژوهای تیپ 1و 2 و 3
نکاتی که قبل از فیلرگیری باید بدانید.
- قبل از فیلرگیری باید سوپاپ‌های خودرو را کاملا بشناسید.
- فاصله مجازی که بین سوپاپ‌ها باید وجود داشته باشد و همچنین میزان لقی آن‌ها نیز برای یک فیلرگیری استاندارد مورد نیاز است. بهتر است میزان لقی را بر اساس استاندارد کارخانه خودرو تعیین کنید.
- با توجه به نوع اتومبیل و همچنین تبدیل فیلر، اقدام به آماده کردن فیلر کنید.
چگونه از صحت فیلرگیری انجام شده اطمینان حاصل کنیم؟
با توجه به اینکه تجربه متفاوت افراد روی کیفیت کار آن‌ها نیز تاثیر دارد، باید از صحت فیلرگیری انجام شده اطمینان حاصل نمایید.
- قبل از هر چیز اطمینان حاصل کنید که تعمیرکار مورد نظر از استانداردهای کارخانه سازنده اتومبیل شما پیروی می‌کند.
- دما و تایمینگ مناسب از جمله شرایط فیلرگیری هستند که باید به آن‌ها توجه ویژه داشت.
- بعد از اتمام فیلرگیری سوپاپ‌ها باید صدایی یکدست و نرم داشته باشند. علاوه بر آن اگزوز نیز باید خروجی یکنواخت داشته باشد. در صورتی که سوپاپ بیش از حد سفت باشد، خروجی اگزوز نرم نخواهد بود و خروجی بسیار خشن خواهد داشت.
- اگر خلاصی سوپاپ صحیح باشد، صدایی مانند تیک تیک را به شکلی منظم و پشت سرهم خواهید شنید.
- در صورتی که هیچ صدای از سوپاپ‌ها به گوش نمی‌رسد، تنظیم سوپاپ به شکلی صحیح انجام نشده و احتمالا سوپاپ سفت است. البته موتورهایی که استکانی اتوماتیک دارند و یا به شکل دستی تنظیم می‌شوند، از این قاعده مستثنا هستند.
- در صورتی که برخی از سوپاپ‌ها شل و برخی سفت بسته شده باشند، صدای سوپاپ‌ها و همچنین خروجی اگزوز خودرو، دارای نوسان خواهد بود.
آیا نیاز به تغییر خلاصی سوپاپ در فصول مختلف سال است؟
فیلرگیری فصلی، اقدامی است که قدمتی دور در میان افراد دارد. جالب است بدانید که این عمل با وجود قدمت بالایی که دارد، امری کاملا اشتباه است. متاسفانه این اشتباه مانند باز کردن ترموستات خودرو در فصل تابستان، بین افراد بسیار رایج است. ترموستات در خودرو، نقش کنترل و تنظیم دمای موتور خودرو را در فصول مختلف سال بر عهده دارد. بنابراین نیازی به تغییر خلاصی سوپاپ‌ها در خودرو با تغییر دما و فصل‌های سال نیاز نیست.
سخن پایانی
عمل فیلرگیری یکی از اقداماتی است که جهت بهبود عملکرد خودرو انجام می‌شود. این اقدام با توجه به اهمیتی که دارد باید به بهترین شکل ممکن صورت پذیرد. توصیه می‌شود این عمل با رعایت کامل استانداردها و به دست افراد باتجربه انجام پذیرد. در این مقاله نشانه‌های یک فیلرگیری مناسب را شرح داده و اهمیت آن را خاطر نشان شدیم. علاوه بر آن نکات مهم قبل از فیلرگیری را نیز ذکر کردیم تا با دانستن و رعایت آن‌ها از هر گونه اشتباه پرهیز کنید. فراموش نکنید که یک فیلرگیری مناسب باعث افزایش طول عمر موتور خودرو شده و نقش بسزایی در افزایش شتاب خودرو دارد. علاوه بر آن باعث کاهش آلودگی صوتی و هوا می‌شود و مصرف سوخت خودرو را نیز کم می‌کند. بعد از فیلرگیری سوپاپ‌ها نباید خیلی شل یا سفت باشند زیرا آسیب‌های جبران‌ناپذیری به خودرو وارد خواهند کرد. در این مقاله نشانه‌های سفتی یا شل بودن بیش از حد سوپاپ‌ها نیز بیان شد
بیشتر بخوانید
نظرات